سازمان بورس از تابستان 88 نخستین رتبه‌بندی کارگزاران بورس اوراق بهادار را آغاز کرد تا ضمن مشخص و شفاف شدن جایگاه هر کدام از شرکت‌های کارگزاری، هدف اصلی متولیان امر در ارتقای سطح خدمات صنعت کارگزاری محقق شود.
از آن دوره به بعد طبق ضوابط تدوین شده 87 کارگزار فعال بورس در دسته‌های الف تا هـ قرار گرفتند. اما دومین رتبه‌بندی براساس دستورالعمل جدید و با در نظر گرفتن معیارهایی چون سرمایه شرکت‌های کارگزاری، دفاتر پذیرش، مجوزها، اعضای هیأت مدیره، مجوز معاملات سهام در بورس و فرابورس انجام شد و براساس نتایج به‌دست آمده سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی با در نظر گرفتن شرایط خود و رتبه‌های اعلام شده توانستند از خدمات کارگزاران استفاده کنند. یکی از نکات بارز در روند دومین مرحله رتبه‌بندی، خوداظهاری کارگزاران و نبود موارد خلاف واقع در بررسی‌های تصادفی بود.
طبق آمار موجود در سال اول فقط 3 شرکت کارگزاری حائز رتبه الف شده بودند اما در سال دوم و به‌رغم پیچیده‌تر شدن معیارها، تعداد شرکت‌های کارگزاری دارای رتبه الف با 8 شرکت افزایش به 11شرکت کارگزاری رسید.
فرایند رتبه‌بندی
دوره جدید رتبه‌بندی 108 کارگزار بورس اوراق بهادار و کالا از چند روز پیش آغاز شده و قرار است نتایج این رتبه‌بندی، طبق دستورالعمل رتبه‌بندی مصوب دی89 سازمان بورس اواخر خرداد ماه اعلام شود.
در مرحله اول همه شرکت‌های کارگزاری باید فرم‌های مربوط را تا پایان فروردین‌ماه تکمیل و به سازمان بورس ارائه دهند تا در مرحله دوم نمایندگان بورس‌های اوراق بهادار و کالا ضمن بازدید از محل شرکت‌های کارگزاری، وضع برخی معیارها مانند تالارهای اختصاصی و دفاتر پذیرش را بررسی و امتیاز دهند. این فرایند 2 تا 3هفته طول خواهد کشید و سپس طی 2 تا 3 هفته دیگر بررسی‌های کاملی در مورد وضع معاملات و مشتریان شرکت‌های کارگزاری به‌عمل می‌‌آید تا در مرحله آخر سازمان بورس با دریافت همه موارد و امتیازها، نتایج رتبه‌بندی88 کارگزار بورس اوراق بهادار و 20کارگزار بورس کالا را اواخر خرداد اعلام کند.
چگونگی رتبه‌بندی
طبق دستورالعمل 6 ماده‌ای رتبه‌بندی کارگزاران بورس، حداکثر و حداقل امتیاز برای کارگزاران بورس اوراق بهادار 306 و 64 امتیاز و برای کارگزاران بورس کالا 213 و 55 امتیاز تعیین شده است.
در این میان اگر شرکت یا شرکت‌های کارگزاری نتوانند حداقل امتیاز را به‌دست آورند سازمان بورس در مرحله اول حداکثر 20روز مجوز فعالیت آنها را به حالت تعلیق درخواهد آورد تا طی این مدت حداقل معیارها رعایت شود اما اگر طی این مدت هم شرکت کارگزاری نتواند شرایط خود را با ضوابط بورس تطبیق دهد یا با تعلیق و فرصت 6ماهه دیگر روبه‌رو خواهد شد یا سازمان بورس برای همیشه مجوزهای فعالیتش را لغو می‌کند.
روش امتیازدهی
امتیاز بندی کارگزاران بورس اوراق بهادار براساس معیارهای 14گانه عادی شامل دفاتر اداری شرکت کارگزاری، سرمایه پرداخت شده، دفتر پذیرش یا نمایندگی فعال، هیأت مدیره و مدیرعامل، نیروی انسانی دارای گواهینامه و سایر پرسنل، قابلیت سیستم کارگزاری، قابلیت سیستم حسابداری، قابلیت سایت اینترنتی، معاملات بلوک و غیر بلوک و قراردادهای آتی، تعداد مشتریان، پذیرش و اجرای سفارش‌های الکترونیک، امتیاز اعطایی توسط شرکت‌های بورس اوراق بهادار و بورس کالا و کانون (هر کدام حداکثر 15 امتیاز) خواهد بود.
